ไวรัสตับอักเสบ ภัยใกล้ตัวกว่าที่คุณคิด

‘ตับ’ เป็นอวัยวะที่สำคัญและมีขนาดใหญ่ที่สุดในช่องท้องของมนุษย์ อยู่บริเวณใต้ชายโครงด้านขวา หน้าที่หลักของตับ คือ ช่วยสร้างน้ำดีเพื่อย่อยอาหาร สร้างสารที่เป็นส่วนประกอบของโปรตีน มีความสำคัญอย่างมากต่อระบบเผาผลาญของร่างกาย (Metabolism) อีกทั้งยังช่วยกำจัดพิษอีกด้วย

หากตับเกิดการอักเสบขึ้นมา เซลล์ของตับจะถูกทำลายและส่งผลต่อการทำหน้าที่ต่าง ๆ ของตับ ทำให้เราไม่มีแรง และเกิดอาการเจ็บป่วยตามมาในที่สุด

ตับอักเสบ คือ ภาวะการอักเสบของตับซึ่งเกิดจากการติดเชื้อไวรัส เชื้อแบคทีเรีย ยา แอลกอฮอล์ และสารเคมี เป็นต้น ซึ่งปัจจุบัน ไวรัสตับอักเสบ เกิดจากเชื้อไวรัส (Viral Hepatitis) หลายชนิด ไม่ว่าจะเป็น ไวรัสตับอักเสบ A, B, C, D, E และไวรัสชนิดอื่น ๆ แต่ที่พบได้บ่อยในบ้านเรา คือ ไวรัสตับอักเสบ B และ C ชนิดเรื้อรัง ไวรัสตับอักเสบเป็นเชื้อไวรัสที่มีการติดเชื้อในคนมากที่สุด อาจเคยติดเชื้อไวรัส B ช่วงใดช่วงหนึ่งของชีวิต นั่นหมายถึง ประชากรโลกทุก 1 คนใน 3 คน เคยติดเชื้อ และที่สำคัญ ประชากรประมาณ 350 ถึง 400 ล้านคนติดเชื้อแบบเรื้อรัง อีกทั้งตัวไวรัสเองยังสามารถก่อให้เกิดมะเร็งตับได้โดยไม่ต้องมีตับแข็ง ทั้งนี้ โอกาสจะน้อยกว่าผู้ป่วยที่มีตับแข็งแล้ว

ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบได้อย่างไร

• การทานอาหารและน้ำดื่มที่ปนเปื้อนเชื้อ (HAV)
• สัมผัสกับผู้ป่วย (HAV)
• สัมผัสเลือดและสารคัดหลั่งของผู้ป่วย (HBV)
• การติดจากแม่สู่ลูกในขณะคลอด (HBV)
• ทางเพศสัมพันธ์ (HBV, HCV)
• การใช้เข็มฉีดยา (HCV)
• การบริจาคอวัยวะ (HCV)

ตับอักเสบแต่ละระยะแสดงอาการอย่างไร

• ตับอักเสบเฉียบพลัน : อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร คลื่นไส้อาเจียน จุกแน่นชายโครงขวา ปัสสาวะเข้ม ตาเหลือง
• ตับอักเสบเรื้อรัง : ไม่มีอาการ มักตรวจพบจากการตรวจร่างกายประจำปี ซึ่งมีการทำงานของตับผิดปกติ
• ตับแข็ง : จะมีอาการผอม ผิวแห้ง ผมบาง มีลักษณะขาดสารอาหาร ระยะยาวอาจเป็นมะเร็งตับได้

รู้ได้อย่างไรว่าเป็นไวรัสตับอักเสบ

ตรวจเลือด หาเชื้อ และภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัส

การป้องกันและการรักษา

• ตรวจการทำงานของตับทุก 6 เดือน หรืออย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
• ดูแลสุขอนามัยให้ดี
• ตรวจคัดกรองไวรัสตับอักเสบก่อนการบริจาคเลือด
• ใช้ถุงยางอนามัยเมื่อมีเพศสัมพันธ์
• ฉีดวัคซีน / ฉีดยา / กินยาต้านไวรัส

ตรวจหาการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ

• ตรวจหาภูมิไวรัสตับอักเสบชนิด เอ (Anti HAV igG)
• ตรวจหาเชื้อไวรัสตับอักเสบ B (Hepatitis B surface Antigen)
• ตรวจหาภูมิคุ้มกันไวรัสตับอักเสบ B (Anti HBs)
• ตรวจหาว่าเคยได้รับเชื้อไวรัสตับอักเสบ C (Anti HCV)

แหล่งที่มา

• ศูนย์วิจัยสุขภาพกรุงเทพ (http://www.bangkokhealth.com)
• บทความสุขภาพ แผนกทางเดินอาหารและตับ โรงพยาบาลสมิติเวช (https://www.samitivejhospitals.com)